ABD ve İran arasındaki müzakereler, uzun yıllardır devam eden gergin ilişkilerin yeniden şekillenmesi açısından kritik bir öneme sahip. Son zamanlarda gerçekleştiren görüşmeler, sadece iki ülke ilişkileri değil, aynı zamanda Orta Doğu'daki genel istikrar için de büyük bir rol oynamaktadır. Peki, bu müzakerelerin temel noktaları neler? Hangi konular masaya yatırılıyor?
İki ülkenin ilişkileri, 1979 yılında İslam Devrimi’nin ardından kesintiye uğradı. O tarihten bu yana ABD’nin İran’a uyguladığı ekonomik yaptırımlar ve İran’ın nükleer programı, ilişkilerin en önemli gündem maddeleri oldu. Özellikle 2015 yılında imzalanan Ortak Kapsamlı Eylem Planı (JCPOA), İran’ın nükleer faaliyetlerini sınırlandırmayı amaçladı. Ancak, 2018 yılında ABD’nin bu anlaşmadan çekilmesi, iki ülke arasındaki gerilimi daha da artırdı. O günden beri, İran sıklıkla nükleer kapasitesini artırdığını duyurdu. Günümüze gelindiğinde ise, iki ülke arasında yeniden bir müzakere süreci başlatma çabaları göz önüne çıkmıştır.
Görüşmelerin başlıca konusu, İran’ın nükleer programı üzerindeki kısıtlamaların yeniden tesis edilmesidir. ABD, İran’ın zenginleştirilmiş uranyum rezervlerini azaltması ve uluslararası denetime izin vermesi için baskı yapmaktadır. Buna ek olarak, İran’ın balistik füzeleri ve bölgesel etkisi gibi güvenlik konuları da müzakere masasında yer almaktadır. İran ise, yaptırımların kaldırılması ve ekonomik ilişkilerin yeniden kurulması talebiyle masaya oturmaktadır.
Öne çıkan bir diğer mesele ise, bölgesel güvenlik ve istikrar konuları. İran, Irak, Suriye, Lübnan ve Yemen gibi ülkelerde etkinliğini artırmış durumda. Bu durum, bölgedeki diğer ülkelerle, özellikle de Suudi Arabistan ile olan ilişkileri etkilemektedir. ABD, İran’ın bu ülkelerdeki etkisini sınırlandırmak için diplomatik ve askeri araçları da kullanabileceğini açıkça belirtmiştir.
Görüşmelerin diğer bir önemli başlığı ise İran’ın insan hakları durumu ve önümüzdeki seçimlerdir. Batılı ülkeler, İran’daki insan hakları ihlallerine dikkat çekerken, Tahran yönetimi, kendi iç meselelerinin dış politikaya karıştırılmamasını talep ediyor. Bu durum, müzakerelerde karşılıklı güven inşası için önemli bir engel teşkil ediyor.
Sonuç olarak, ABD ve İran arasındaki müzakereler, sadece iki ülkenin ilişkileri açısından değil, tüm bölge için kritik bir dönemeç oluşturuyor. Müzakerelerin başarılı bir şekilde ilerleyebilmesi için her iki tarafın da karşılıklı anlayış ve saygı temelinde bir yol haritası çizmesi gerekmektedir. Yakın gelecekte yapılacak görüşmeler, bu dua ülkenin yanı sıra, Orta Doğu’daki pek çok aktör için ciddi sonuçlar doğurabilir. Bu nedenle gözler, müzakerelerin gidişatında olacak.
